Çocuk Diş Hekimliği (Pedodonti)

 

Çocuk diş hekimliği doğum anından ergenlik döneminin sonuna kadar geçen dönemde ağız ve diş sağlığı ile ilgili sorunları inceleyen ve bunlara çözüm getiren bir bilim dalıdır. Diş hekimliğinde  pedodonti olarak tanımlanır. Çocukların süt dişlerinin çıkmaya başlamasıyla birlikte kalıcı dişlerin çıkmasına kadar geçen sürede diş sistemi de farklı dönemlerden geçer. Bu geçen sürede diş sürme bozukluklarının takip edilmesi ve bunların önlenmesi, süt dişleri ve kalıcı dişlerde olan çürüklerde tedavi uygulanması, erken diş çekimi sonucunda oluşacak dişsiz alanların bozulmaması için farklı apareyler uygulanarak korunması, dişsiz doğan çocuklarda protezlerin uygulanması gibi farklı uygulamaları içine alan bir bilim dalıdır.

Çocuk diş hekimliği hangi yaşlardaki hastaları tedavi eder?

Çocuk diş hekimliğinin çalışma alanına 0-15 yaş grubunda olan çocuklar girmektedir. Bu yaşlardaki çocuklarda dişsiz dönem, süt dişlerinin sürdüğü dönem, ağızda süt dişlerinin tamamlandığı dönem, dişlerin sürekli sürmeye başladığı karışık dişlenme süreci ve sürekli dişlerin tamamlanmış olduğu dönem olmak üzere uzun bir süreci kapsar.

Çocuklarda dişler ne zaman sürer?

 

Çocuklarda dişler yaklaşık olarak 6 aylıktan itibaren sürmeye başlar. Bu sürme dönemi bazı çocuklarda 10-11 ayı bulabilir.Çok fazla endişelenmemek gerekir. Çocukların 3 yaşından itibaren, ağızlarında toplamda 20 tane süt dişi olur. Aile açısından genellikle endişeyle karşılanan bu süreç aslında çok normaldir. Çocuklarda daimi dişler 6 yaşından itibaren başlar. Kalıcı dişler 12-13 yaşına kadar yetişkin dönemdeki diş sayısına tamamlanır. Süt dişlerinin çıkmaya başlamasıyla, ağızda pek çok sorunun yaşanması söz konusu olur. Bebeklerde görülen salya miktarındaki artış, iştahsızlık, uyku düzeninde bozulma, ağrı, ateş ve çeşitli eşyaları ısırma içgüdüsünün artması gibi belirtiler oldukça sık görülür. Bu etkilerin en aza düşürülmesi için, bebeğin çiğnemesini sağlamak gerekir. Bunun için diş etlerine masaj yapılması ve oluşan basıncın azaltılması sağlanmalıdır. Bu yüzden ağızda çiğnenen şeyin soğuk olması önerilir. Soğuk havuç ya da muz, lastik diş halkası gibi bebeğin oyalanacağı oyuncaklardan faydalanılabilir. Buradaki önemli husus bebeğin dik olarak oturtulması ve bu sırada bebeğin yalnız bırakılmaması gerekir. Buzdolabında soğutulan yoğurt, püre gibi besinler diş etlerini rahatlatıcı etki yapabilir. Bebeğe su verilirken ılık olması yerine, biraz soğutulmuş suyun biberonla içirilmesi daha uygun olur. Doktora danışılarak diş jelleri kullanımı yapılabilir. Bu yöntemlerin faydalı olmaması halinde parasetamol içeriği olan ağrı kesiciler kullanılabilir.

Biberon çürüğü nedir?

 

Bebeklerin beslenmesinde önemli bir yere sahip olan anne sütü, yapay süt ya da mamalar doğal içerik olarak şeker içerir. Bu dönemde aile tarafından bebeği daha iyi beslenmesi için, besinlerinin içine şeker ya da bal karıştırılır. Gece uyumadan önce bebeğin anne sütü ya da biberonla mama alması halinde besinler ağızda birikip, uzun süre burada kalır. İçeriğinde olan şeker yüzünden, uzun süreli temastan kaynaklanan diş çürükleri için uygun ortam hazırlanmış olur. Bu yüzden uykudan önce mama verilen bebeklerin ağız temizliğine dikkat edilmelidir. Bunun için alınabilecek en iyi tedbir bebeklere uyku öncesi su içirmek olmalıdır. Biberon çürüklerinin önlenmesi için;

• Bebeğin gece biberonla uyuması önlenmelidir.
• Mamasına ya da sütünün içine şeker veya bal gibi tatlandırıcılar koyulmamalıdır.
• Yalancı emzik bal, reçel gibi maddelere batırılmamalıdır.
• Bebeğin beslendikten sonra temiz bir bezle ağzının temizlenmesi gerekir.
• Bebeği besledikten sonra su içmesi sağlanmalıdır.

Çocuklarda çürük oluşma sıklığı ve nedenleri nelerdir?

Çocuklarda diş çürüğü oluşma sıklığı yaklaşık olarak %80-90 arasındadır. Bunun sebepleri arasında yanlış beslenme alışkanlıkları ve ağız hijyenine dikkat edilmemesi gibi etkenler yer alır. Ayrıca çürüklerin erken dönemde gelişmesi halinde gece sütü verilmesi, bebeklere verilen yalancı emziğin bal, reçel gibi tatlı besin maddelerine batırılarak verilmesi gibi etkenlerin değerlendirilmesi gerekir. Erken yaşlarda çocuklarda diş çürüklerinin olması, diş yüzeylerinde karbonhidratların uzun süre temas etmesi neden olabilir.

Çocukların diş doktoruna götürülmesi

 

Çocukların ilk defa diş doktoruna götürülmesi, yaşamın önemsenmesi gereken bir basamağıdır. Çocukların klinikte kendilerini rahat hissedeceği bir ortamın hazırlanması son derece önemlidir. Burada çocuklara uygun bir oyun alanı oluşturulmalıdır. Öncesinde çocukların süt dişlerinin sürdüğünden sonra diş doktoruna götürülmesi uygun görülse de, günümüzde erken dönemde biberon çürüklerinin gelişmesi nedeniyle, çocuklara yapılacak ilk diş muayenesinin bir yaş civarında olması kabul edilmiştir. Bu şekilde hareket etmenin çocuklarda beyaz önlük fobisini engellediği belirlenmiştir.

Çocuklarda diş çürüklerinin azaltılması için ne yapılmalıdır?

Çocuklara diş fırçalarken yardımcı olunmalıdır. Dişlerini kahvaltıdan sonra ve gece yatmadan önce, günde iki defa fırçalamaları sağlanmalıdır. Çocukların erken yaşlarda diş doktoruna götürülmesi ve çürük oluşmasını engellenmek için dişlerine fissür örtücü uygulanması sağlanmalıdır. Biberon çürüklerine engel olmak için, beslenmede biberon kullanımında dikkatli olunmalıdır. Çocukların flor alması sağlanmalıdır. İçme suyu, flor tabletleri, gargaralara, florlu diş macunları ve diş doktorunun yaptığı uygulamalardan flor alması sağlanmalıdır. Fakat fazla florun zararlı olduğu unutulmamalı, diş doktorundan bu konuda destek alınmalıdır. Çocukların öğün aralarında yiyeceği abur cubura dikkat edilmelidir. Şeker ve nişasta içeren yiyecekler dişlerde çürüğe sebep olan bakterilerin beslenmesini sağlar. Bu nedenle ara öğünlere özen göstermelisiniz.

Diş doktoru tarafından çocuklara yapılan uygulamalar nelerdir?

 

Çocukların diş bakımı için gerekli olan bütün tedaviler diş doktoru tarafından uygulanmaktadır. Çocuklarda mükemmel bir ağız ve diş sağlığı yaratmak için, 6 ayda 1 kere düzenli olarak çocuk diş doktoru kontrolü yaptırılmalıdır. Bu ziyaretler sırasında ağız ve diş sağlığını tehdit edebilecek her türlü sorun belirlenebilir. Buradaki en önemli konu sorunların erken dönemde teşhis edilebilmesi ve tedavisinin yapılmasıdır. Çocuklarda bu sorunların erken dönemde teşhis edilmesi fiziksel ve duygusal gelişimi olumlu yönde etkileyen önemli bir unsurdur.

Çocuk hastaların ilk muayenesi sırasında çocuk ve anne, baba arasında iyi bir iletişim sağlanması gerekir. Ardından hastanın medikal ve dental hikayesinin alınması gerekir. Bundan sonra klinik ve radyografik muayenenin yapılması gerekmektedir. Elde edilen bulgulara göre anne-babaya, çocuğa yapılacak tedavi hakkında bilgiler verilir. Çocuk diş doktorları, çocuklarda süt dişlerini ve sürekli dişleri çürükten ve periodontal hastalıklardan korumak için farklı yöntemler uygulamaktadır. Bunlar; çocuklara ağız hijyeni kavramının öğretilmesi, diş fırçalama yöntemlerinin öğretilmesi, diş fırçalama alışkanlığının kazandırılması, sistemik florür uygulamasının yapılması ve fissür örtücü uygulanması gibi yöntemlerdir.

Florür uygulamaları: Koruyucu diş hekimliğinde kullanılan en etkili tedavi şekli olan florür tedavileri, sağlıklı kişilerde, çürüğe yatkın olan kişilerde, dişlerde olan hassasiyet ve erozyon tedavilerinde, özel bakıma gereksinimi olan sistemik hastalığı olan kişilerde uygulanabilir. Bu uygulamalar kişinin yaşıyla, çürük oluşma riskine göre belirlenmiş aralıklarla ve oranlarda yapılır.

Fissür örtücüler: Kişilerde anatomik olarak azı dişlerindeki çiğneme yüzeylerinde olan girinti ve çıkıntılarda besinlerin yapışacağı alanlar bulunmaktadır. Dişlerdeki çürükler temizliği zor alanlarda başlar. Fissür örtücüler dişlerde bulunan bu alanlardaki yüzeylerde sığlaştırma yapar, gıdaların tutunmasını azaltır ve fırçalanmayı kolaylaştıracak kadar uygun bir yüzey oluşturmaktadır. Bu uygulamaların yapılmasından sonra dişlerde çürük oluşumu % 70-80 oranında azalma göstermektedir.